Mężczyzna ubrany w sutannę, rokietę i biret. Przeważnie trzymający wielki krzyż. Można go spotkać na mostach, na ulicach, przy kościołach – głównie w nadrzecznych miejscowościach. Jan Nepomucen, bo o niego chodzi, doczekał się pięciu pomników [nie licząc kilkuset rzeźb] również w nadodrzańskim Wrocławiu. Oto wrocławskie Nepomuki…

 

Jan Nepomucen – święty patronujący nadrzecznym miejscowościom

Jan Nepomucen urodził się w 1345 roku. Od dziecka wiedział, że nie chce podążać w stronę małżeństwa, ale w stronę kapłaństwa. Święcenia przyjął w roku 1380. Jan Nepomucen został spowiednikiem Zofii Bawarskiej, żony króla Czech, Wacława IV. Fakt ten, jak również zatarg między królem a arcybiskupem, doprowadził do tragicznego dla niego obrotu spraw. Otóż król podejrzewał, że królowa go zdradza i zażądał, aby Jan Nepomucen wyjawił mu z czego spowiada się jego żona. Ten dochował tajemnicy spowiedzi, przez co został poddany torturom a finalnie wrzucony do rzeki i utopiony. Stało się to w 1393 roku. Kult Jana Nepomucena, zwłaszcza w Czechach, w Polsce i na Śląsku, rozprzestrzenił zakon jezuitów. Jan Nepomucen świętym i męczennikiem został ogłoszony w roku 1729, od tej pory oficjalnie uznaje się go za patrona między innymi nadrzecznych miejscowości, a co za tym idzie orędownika przed powodziami.

Wrocławskie Nepomuki – pomniki Jana Nepomucena w nadodrzańskim Wrocławiu

Nepomuki, czyli pomniki Jana Nepomucena, stawiano głównie w osiemnastym stuleciu. Wiązało się to po pierwsze z ówczesnym wyniesieniem Jana Nepomucena na ołtarze. Po drugie z kolei stanowiło element kontrreformacji, naprawiającej wizerunek katolicyzmu popsuty przez reformację, w wyniku której chrześcijaństwo podzieliło się na katolicyzm i protestantyzm. Nepomuki licznie występują w Czechach i w Polsce. Najbardziej znany pomnik mieści się w Pradze. Najwięcej znajduje się ich na Ziemi Kłodzkiej. Nie brakuje pomników również w Warszawie. A we Wrocławiu mamy ich pięć. Jesteśmy dumni, bo wśród nich znajduje się największy Nepomuk na świecie. Poznajmy wrocławskie Nepomuki.

 

Pomnik Jana Nepomucena we Wrocławiu na Osobowicach

Pierwszy pomnik Jana Nepomucena we Wrocławiu kryje się na Osobowicach, przy drodze prowadzącej na Górę Kapliczną. Powstał w roku 1716 jako pierwszy spośród wrocławskich Nepomuków. Stworzył go Thomas Weissfeldt. To pomnik, który został wykonany przez narwanego rzeźbiarza jako pokuta za pobicie i obcięcie ręki swojemu pomocnikowi w przypływie szału.

Kamienny pomnik liczy 3 metry wysokości. Jan Nepomucen stoi na cokole, na którym wyrzeźbiono tarczę herbową stanowiącą formę krzyża pokutnego. Sama rzeźba Jana Nepomucena oprócz krzyża trzyma liść palmy, czyli symbol męczeństwa.

 

Pomnik Jana Nepomucena we Wrocławiu na Ostrowie Książęcym

Drugi pomnik Jana Nepomucena we Wrocławiu rozpościera się na Ostrowie Książęcym, przed kościołem św. Macieja. Powstał w roku 1723 jako drugi spośród wrocławskich Nepomuków. Zaprojektował go Christoph Tausch, a wykonał Johann Georg Urbansky. To jeden z najznakomitszych pomników na świecie poświęconych Janowi Nepomucenowi.

Monument wykonany z piaskowca liczy 8 metrów wysokości. Na cokole znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca zrzucenie Jana Nepomucena do rzeki. Poza tym cokół zdobi inskrypcja, której wyróżnione rzymskie litery po zsumowaniu dają liczbę 1723, czyli datę powstania pomnika. Na szczycie dominuje Jan Nepomucen w towarzystwie aniołków. Jan Nepomucen trzyma krzyż na piersi w specyficznym dla siebie geście adoracji.

 

Pomnik Jana Nepomucena we Wrocławiu na Przedmieściu Oławskim

Trzeci pomnik Jana Nepomucena we Wrocławiu kryje się na Przedmieściu Oławskim, przez kościołem św. Maurycego. Powstał w roku 1726 jako trzeci spośród wrocławskich Nepomuków. Stworzył go nieznany autor, chociaż uznaje się, że to Johann Georg Urbansky. Stanowi pomnik cmentarny, który stanął na cmentarzu św. Maurycego otaczającym kościół św. Maurycego – z czasem cmentarz został przeniesiony a Jan Nepomucen pozostał.

Pomnik z piaskowca liczy 4 metry wysokości. Jan Nepomucen stoi na cokole, na którym wyryto inskrypcję w języku łacińskim: Przechodniowi Ciebie z szacunkiem pozdrawiającemu i w czci zagrożonemu, pozostań obrońcą. Sama rzeźba Jana Nepomucena stoi w pozie kontrapostu trzymając adorowany przez siebie krucyfiks.

 

Pomnik Jana Nepomucena we Wrocławiu na Ostrowie Tumskim

Czwarty pomnik Jana Nepomucena we Wrocławiu rozpościera się na Ostrowie Tumskim, przed kościołem Krzyża Świętego i św. Bartłomieja. Powstał w roku 1730-1732 jako czwarty spośród wrocławskich Nepomuków. Zaprojektował go Christoph Tausch, a wykonali Johann Albrecht Siegwitz i Johann Adam Karingerem na czele z Johannem Georgiem Urbanskym. To największy na świecie pomnik poświęcony Janowi Nepomucenowi.

Monument wykonany z piaskowca liczy 9,5 metra wysokości. Otacza go balustrada. Na cokole znajdują się cztery płaskorzeźby przedstawiające kolejno: spowiedź królowej Zofii, pątniczą ścieżkę Jana Nepomucena, przesłuchanie przez króla Wacława IV oraz zrzucenie Jana Nepomucena do rzeki. Ponadto cokół zdobią anielscy atlanci, czyli mężczyźni odgrywający rolę filarów. Na szczycie w formie piramidalnej bryły króluje Jan Nepomucen w otoczeniu aniołków. Co ciekawe, Jan Nepomucen wyjątkowo nie trzyma krzyża na piersi, ale wznosi go ku niebu.

Wśród otaczających Jana Nepomucena aniołów, dwa pozostają łyse, ale bez obaw, to nie żadne diabły. Otóż pomocnikowi rzeźbiarza, Gotfrydowi, urodziło się w tym czasie dziecko. Postanowił on w związku z tym uwiecznić jego podobiznę na pomniku. Urbansky wściekł się na Gotfryda, jednak ostatecznie kazał dla symetrii wyrzeźbić jeszcze jednego aniołka bez włosów.

 

Pomnik Madonny i Jana Nepomucena we Wrocławiu, w Leśnicy

Piąty pomnik Jana Nepomucena we Wrocławiu mieści się w Leśnicy, przed Zamkiem. Powstał w roku 1743 jako ostatni spośród wrocławskich Nepomuków. Stworzył go nieznany autor. W rzeczywistości to pomnik Madonny i Jana Nepomucena, w którym Jan Nepomucen tylko występuje, aczkolwiek odgrywa jedną z głównych ról.

Statua z piaskowca liczy 9 metrów wysokości. Na cokole znajdują się trzy płaskorzeźby przedstawiające męczeństwo Jana Nepomucena, wierne kopie płaskorzeźb z pomnika na Ostrowie Tumskim. Powyżej wyrasta postać Jana Nepomucena w chmurach i otoczona aniołami. Na szczycie stoi Madonna trzymająca Syna Bożego i miażdżąca Szatana pod postacią węża.

 

Wrocławskie Nepomuki znakiem symbiozy między Wrocławiem a Odrą

Święty Jan Nepomucen patronuje nadrzecznym miejscowościom. Robi to skutecznie, bo podczas powodzi tysiąclecia w 1997 roku, gdy Odra i pozostałe rzeki zalały Wrocław, wszystkie pięć Nepomuków ocalało. Nic więc dziwnego, że wrocławianie uważają świętego Jana Nepomucena za jednego ze swoich patronów, a wrocławskie Nepomuki stanowią tego żywy dowód.