Szkoły we Wrocławiu – szkoły, zakłady pracy, zabytki, „tysiąclatki”

Szkoły we Wrocławiu to nie tylko szkoły, ale również zakłady pracy, a nawet zabytki, tak jak: Szkoła Podstawowa nr 1, Szkoła Podstawowa nr 2, czy Liceum Ogólnokształcące nr 4. Wśród szkół we Wrocławiu znajdują się też słynne „tysiąclatki”, tak jak: Szkoła Podstawowa nr 71 Szkoła Podstawowa nr 85, Szkoła Podstawowa nr 29, czy stanowiąca jej sztandarowy przykład Szkoła Podstawowa nr 96. Oto przegląd wrocławskich szkół…

 

Szkoły we Wrocławiu – Szkoła Podstawowa nr 1 we Wrocławiu na Przedmieściu Odrzańskim (Zespół Szkół Ludowych w Breslau)

W latach 1898-1904, przy obecnej ulicy Nowowiejskiej 78 na Przedmieściu Odrzańskim we Wrocławiu, stanął Zespół Szkół Ludowych im. Henryka Pestalozziego. W 1945 roku, wraz ze zmianą Breslau we Wrocław, placówka zmieniła się w Szkołę Podstawową nr 1 nazwaną im. Marii Dąbrowskiej.

Zespół Szkół Ludowych w Breslau cieszył się mianem najdroższej szkoły na Śląsku. Szkoła ta uchodziła za wzorcową szkołę, na podstawie której planowano i realizowano inne szkoły. Obiekt w stylu historycznym z elementami stylu secesyjnego zaprojektował Richard Plüddemann, autor między innymi rozciągającego się nad Odrą Mostu Grunwaldzkiego. Szkołę otwarto w roku 1900, a od 1945 roku funkcjonowała jako Szkoła Podstawowa nr 1 we Wrocławiu.

Szkoła zyskała swój zaszczytny tytuł „Jedynki”, bo w 1945 roku została otwarta jako pierwsza szkoła we Wrocławiu. Wrocław na przestrzeni wieków pozostawał w granicach kilku państw: najpierw Polski, następnie Czech, wreszcie Austrii, Niemiec, a od 1945 roku znów Polski. Gdy w 1945 roku zamieniono Breslau i inne niemieckie miasta w twierdze broniące Berlina, waleczne Breslau upadło na końcu. Zapłaciło za to jednak wysoką, wręcz najwyższą cenę, bo 70% jego zabudowy legło w gruzach. Odradzające się miasto, już pod nazwą Wrocław, zmagało się z budową na ruinach i odbudową ruin. Przetrwały tylko Przedmieście Odrzańskie oraz Przedmieście Oławskie. Efektem tego przetrwał też Zespół Szkół Ludowych zamieniony w Szkołę Podstawową nr 1.

 

Szkoły we Wrocławiu – Szkoła Podstawowa nr 2 we Wrocławiu na Przedmieściu Oławskim (Wyższa Szkoła Obywatelska w Breslau)

W latach 1876-1877, przy obecnej ulicy Komuny Paryskiej 36-38 na Przedmieściu Oławskim we Wrocławiu, stanęła Wyższa Szkoła Obywatelska. W 1945 roku, wraz ze zmianą Breslau we Wrocław, placówka zmieniła się w Szkołę Podstawową nr 2 nazwaną  im. Henryka Sucharskiego.

Wyższa Szkoła Obywatelska w Breslau wzorowała się na najlepszych gimnazjach w Berlinie. Breslau uchodził za drugą stolicę Niemiec i nieustannie podążał za trendami wyznaczanymi przez pierwszą stolicę Niemiec, czyli Berlin. Obiekt w stylu historycznym, z charakterystycznym frontonem nawiązującym do stylu klasycystycznego, zaprojektował Johann Robert Mende, autor między innymi kaplicy żałobnej na Cmentarzu Grabiszyńskim. Szkołę otwarto w roku 1877, a od 1945 roku funkcjonowała jako Szkoła Podstawowa nr 2 we Wrocławiu.

„Dwójka”, tak jak „Jedynka”, to jedna z pierwszych szkół otwartych w 1945 roku. Szkoła znajduje się na słynącym bardziej z niesławy niż ze sławy Trójkącie Bermudzkim. Lokalne legendy głoszą, że gdy się tam wejdzie, to już się stamtąd nie wyjdzie. Ale to tylko legendy o rzekomo kryminogennej dzielnicy, którym bliżej do bajek niż do rzeczywistości. Bo w rzeczywistości nazwa Trójkąt znajduje swoje pokrycie w układzie urbanistycznym. Główne ulice Przedmieścia Oławskiego we Wrocławiu układają się w trójkątny kształt. Zatem Trójkąt nie tak straszny jak go malują.

 

Szkoły we Wrocławiu – Liceum Ogólnokształcące nr 4 we Wrocławiu na Przedmieściu Oławskim (Miejska Szkoła Ludowa w Breslau)

W latach 1911-1912, przy obecnej ulicy Świstackiego 12-14 na Przedmieściu Oławskim we Wrocławiu, stanęła Miejska Szkoła Ludowa. W 1948 roku, tuż po zmianie Breslau we Wrocław, placówka zmieniła się w Liceum Ogólnokształcące nr 4 nazwane im. Stefana Żeromskiego.

Miejska Szkoła Ludowa w Breslau należała do pionierów jeśli chodzi o wrocławskie obiekty. Obiekt w modernistycznym stylu zaprojektowali Max Berg i Albert Kempter. Max Berg wraz z Hansem Polezigiem zyskali międzynarodową sławę tworząc Tereny Wystawowe Wrocławia (od 2006 roku figurujące na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO), do których należą m.in.: Hala Stulecia – dzieło Maxa Berga, Pawilon Czterech Kopuł – dzieło Hansa Poelziga. Szkołę otwarto w roku 1912, a od 1948 roku funkcjonowała jako Liceum Ogólnokształcące nr 4 we Wrocławiu.

Zajmujące budynek od strony ulicy Liceum Ogólnokształcące nr 4 zostało otwarte w 1948 roku wraz z zajmującą budynek od strony podwórza Szkołą Podstawową nr 11. W 1999 roku Szkoła Podstawowa nr 11 została zamieniona się w Gimnazjum nr 3, a w 2018 roku Gimnazjum nr 3 zostało zlikwidowane, przez co gmach przejęło Liceum Ogólnokształcące nr 4. Finalnie do Liceum Ogólnokształcącego nr 4 należy nie tylko budynek przy ulicy, ale również budynek w podwórku.

 

Szkoły we Wrocławiu – Wrocławskie „Tysiąclatki”

W 966 roku Polska przyjęła z rąk Czech chrzest inaugurując swoją historię. Kościół, z okazji zbliżającego się roku 1966, postanowił hucznie obejść milenium chrztu polskiego i polskiego państwa. Władza świecka nie chciała pozostać gorsza niż władza święta. Rządzący komuniści wpadli na pomysł równie megalomański, co trafiony. Trafiony, bo po obchodach kościoła w postaci niezliczonych mszy, nie pozostał ślad, a po pomyśle komunistów pozostały tysiące szkół. Otóż zauważając eksplozję demograficzną postanowili postawić tysiąc szkół na tysiąclecie państwa polskiego. Szkoły te nazywano szkołami-pomnikami, albo po prostu „tysiąclatkami”. W 1958 roku utworzono Społeczny Fundusz Budowy Szkół ruszając z budową. W latach 1958-1965 zbudowano 1423 szkoły. W 1966 roku przekształcono Społeczny Fundusz Budowy Szkół w Społeczny Fundusz Budowy Szkół i Internatów budując dalej. W latach 1958-1972 zbudowano łącznie 2791 szkół. Obiekty miały postać prostych i przestrzennych brył, co sprawiało, że choć były przeznaczone na cele edukacyjne, to w razie potrzeby mogły odgrywać rolę szpitali polowych. Mimo krytykowania ich jako betonowych klocków, pozostawały ze wszech miar funkcjonalne. Stały się przy tym nieodłącznym elementem krajobrazów miast i wsi.

We Wrocławiu, w latach 50-tych i 60-tych dwudziestego wieku, postawiono dwadzieścia „tysiąclatek”. Pierwszą „tysiąclatkę”, Szkołę Podstawową nr 71 przy ulicy Podwale na Starym Mieście, zaprojektowała Jadwiga Grabowska-Hawrylak. Drugą „tysiąclatkę”, Szkołę Podstawową nr 85 przy ulicy Traugutta na Przedmieściu Oławskim we Wrocławiu, zaprojektował Jerzy Kociubiński. Do popularnych „tysiąclatek” należy też Szkoła Podstawowa nr 29 na Nowym Mieście we Wrocławiu, którą zaprojektowali Anna i Jerzy Tarnawscy. To jednak Szkoła Podstawowa nr 96 przy ulicy Krakowskiej na Przedmieściu Oławskim we Wrocławiu stanowi sztandarowy przykład „tysiąclatki”. Opiera się ona na projekcie Zofii Fafius i Tadeusza Węglarskiego, który wykorzystano przy budowie nie wszystkich, ale większości „tysiąclatek”. Oto Szkoły Tysiąclecia we Wrocławiu:

81. Tysiąclatka:

Szkoła Podstawowa nr 71 im. Leona Kruczkowskiego

Wrocław, Przedmieście Świdnickie / Stare Miasto, ul. Podwale 57

82.Tysiąclatka:

Szkoła Podstawowa nr 85 im. Marcelego Nowotki

(obecnie Szkoła Podstawowa nr 85 im. Mariana Suskiego)

Wrocław, Przedmieście Oławskie, ul. Traugutta 37

150. Tysiąclatka:

Szkoła Podstawowa nr 84 im. Ruchu Obrońców Pokoju

Wrocław, Ołbin, ul. Górnickiego 20

232. Tysiąclatka:

Szkoła Podstawowa nr 97 im. Jana Brzechwy

Wrocław, Przedmieście Mikołajskie, ul. Prosta 16

233.Tysiąclatka:

Szkoła Podstawowa nr 82 im. Budowniczych Wrocławia

Wrocław, Grabiszyn, ul. Blacharska 13

437. Tysiąclatka:

Liceum Ogólnokształcące nr 11 im. Stanisława Konarskiego

Wrocław, Biskupin, ul. Spółdzielcza 2a

577. Tysiąclatka:

Szkoła Podstawowa nr 94 im. Aleksandra Zawadzkiego

(następnie Gimnazjum nr 5 im. Cypriana Kamila Norwida,

obecnie Szkoła Podstawowa nr 97 im. Jana Brzechwy)

Wrocław, Przedmieście Mikołajskie, ul. Pawłowa 15

578. Tysiąclatka:

Szkoła Podstawowa nr 27

(obecnie Zespół Szkolno-Przedszkolnym nr 10)

Wrocław, Żerniki, ul. Rumiankowa 34

579. Tysiąclatka:

Szkoła Podstawowa nr 50 im. Romualda Traugutta

Wrocław, Różanka, ul. Czeska 38

719. Tysiąclatka:

Szkoła Podstawowa nr 96 im. Leonida Teligi

Wrocław, Przedmieście Oławskie, ul. Krakowska 2

720. Tysiąclatka:

Szkoła Podstawowa nr 80 im. Antoniego Żaka

(obecnie Szkoła Podstawowa nr 80 im. Tysiąclecia Wrocławia)

Wrocław, Brochów, ul. Polna 4

721. Tysiąclatka:

Szkoła Podstawowa nr 99 im. Tadeusza Kościuszki

Wrocław, Księże, ul. Głubczycka 3

722. Tysiąclatka:

Liceum Ogólnokształcące nr 14 im. Polonii Belgijskiej

(obecnie obiekt nie istnieje)

Wrocław, Śródmieście, ul. Szczytnicka 11

739. Tysiąclatka:

Szkoła Podstawowa nr 64 im. Władysława Broniewskiego

Wrocław, Partynice, ul. Wojszycka 1

877. Tysiąclatka:

Szkoła Zawodowa nr 2 im. Korpusu Pancernego WP

(obecnie Technikum nr 2 oraz Branżowa Szkoła nr 2 im. Korpusu Pancernego WP)

Wrocław, Południe, ul. Borowska 105

1129. Tysiąclatka:

Szkoła Podstawowa nr 12 im. Marii Curie-Skłodowskiej

Wrocław, Plac Grunwaldzki, ul. Janiszewskiego 14

1210. Tysiąclatka:

Szkoła Podstawowa nr 26 im. Piastów Śląskich

(obecnie obiekt nie istnieje)

Wrocław, Maślice, ul. Maślicka 37

1211. Tysiąclatka:

Szkoła Podstawowa nr 104 im. Marii Konopnickiej

(następnie Gimnazjum nr 27,

obecnie Szkoła podstawowa nr 29 im. Konstytucji 3-go Maja)

Wrocław, Nowe Miasto, ul. Kraińskiego 1

1213. Tysiąclatka:

Szkoła Podstawowa nr 98 im. Piastów Wrocławskich

Wrocław, Psie Pole, ul. Sycowska 22a

1214. Tysiąclatka:

Liceum Ogólnokształcące nr 3 im. Adama Mickiewicza

Wrocław, Przedmieście Odrzańskie, ul. Składowa 5

 

Szkoły we Wrocławiu – Szkoła Podstawowa nr 71 we Wrocławiu na Starym Mieście

W 1960 roku, przy ulicy Podwale 57 na Starym Mieście we Wrocławiu, stanęła Szkoła Podstawowa nr 71 im. Leona Kruczkowskiego.

Szkoła Podstawowa nr 71 to pierwsza „tysiąclatka”, która powstała we Wrocławiu. Obiekt zaprojektowała Jadwiga Grabowska-Hawrylak, autorka między innymi Manhattanu na Placu Grunwaldzkim we Wrocławiu. Szkołę otwarto w 1960 roku.

 

Szkoły we Wrocławiu – Szkoła Podstawowa nr 85 we Wrocławiu na Przedmieściu Oławskim

W 1960 roku, przy ulicy Traugutta 37-39 na Przedmieściu Oławskim we Wrocławiu, stanęła Szkoła Podstawowa nr 85 im. Marcelego Nowotki, przemianowana po latach na Sportową Szkołę Podstawową nr 85 im. Mariana Suskiego.

Szkoła Podstawowa nr 85 to druga „tysiąclatka”, która powstała we Wrocławiu. Obiekt zaprojektował Jerzy Kociubiński. Szkołę otwarto w 1960 roku.

 

Szkoły we Wrocławiu – Szkoła Podstawowa nr 29 we Wrocławiu na Nowym Mieście

W 1966 roku, przy ul. Kraińskiego 1 na Nowym Mieście we Wrocławiu, stanęła Szkoła Podstawowa nr 104 im. Marii Konopnickiej, przemianowana po latach na Gimnazjum nr 29, a ostatecznie na Szkołę Podstawową nr 29 im. Konstytucji 3-go Maja.

Szkoła Podstawowa nr 29 to jedna z dwudziestu „tysiąclatek”, które powstały we Wrocławiu. Obiekt zaprojektowali Anna i Jerzy Tarnawscy, autorzy między innymi Placu Młodzieżowego przy ulicy Świdnickiej we Wrocławiu. Szkołę otwarto w 1966 roku.

 

Szkoły we Wrocławiu – Szkoła Podstawowa nr 96 we Wrocławiu na Przedmieściu Oławskim

W roku 1962, przy ulicy Krakowskiej 2 na Przedmieściu Oławskim we Wrocławiu, stanęła Szkoła Podstawowa nr 96 nazwana im. Leonida Teligi.

Szkoła Podstawowa nr 96 stanowi sztandarowy przykład „tysiąclatki”, bo opiera się ona na projekcie Zofii Fafius i Tadeusza Węglarskiego, który wykorzystano przy budowie nie wszystkich, ale większości „tysiąclatek”. We Wrocławiu, oprócz Szkoły Podstawowej nr 96 przy ulicy Krakowskiej na Przedmieściu Oławskim, na tym projekcie opiera się również Szkoła Podstawowa nr 80 przy ulicy Polnej na Brochowie, Szkoła Podstawowa nr 99 przy ulicy Głubczyckiej na Księżu oraz Liceum Ogólnokształcące nr 14 przy ulicy Szczytnickiej na Śródmieściu. Obiekt o żelbetowej konstrukcji i modernistycznej architekturze posiada postać prostej czteropoziomowej bryły (podziemie, parter, I piętro, II piętro) z jednym dużym skrzydłem (sale lekcyjne, gabinety, korytarze) i drugim małym (sale gimnastyczne), poprzebijanej licznie oknami, którą można powiększać przez dodawanie pięter lub przedłużanie skrzydeł. Szkołę otwarto w 1962 roku.

„Tysiąclatki” mimo swojego pragmatyzmu oraz swojej przełomowości stanowiły element propagandy. Dlatego nadawano im imienia wielkich Polaków. „Dziewięćdziesiątce szóstce” przypadł Leonid Teliga. Ten oficer, dziennikarz i tłumacz zasłynął z tego, że w latach 1967-1969 jako pierwszy Polak opłynął Ziemię na drewnianym jachcie SY Opty. Bohaterskości dodawał mu fakt, że podczas rejsu zmagał się nie tylko z falami, ale też z chorobą nowotworową. Nadanie Szkole Podstawowej nr 96 we Wrocławiu imienia Leonida Teligi dokonało się w 1973 roku. Na uroczystości oprócz uczniów, absolwentów, nauczycieli, wychowawców i innych pracowników, pojawił się brat nieżyjącego już wówczas Leonida Teligi, Stanisław Teliga.