Siostry Stalina w Moskwie, Kijowie, Warszawie, Pradze oraz prawie we Wrocławiu

Pałac Kultury i Nauki we Wrocławiu, nad Odrą, przy Moście Grunwaldzkim?! W latach 50-tych XX stulecia powstawały głoszące komunistyczną potęgę socrealistyczne wieżowce, które ochrzczono mianem Sióstr Stalina. Powstawały m.in. w: Moskwie, Kijowie, Warszawie, Pradze oraz… prawie we Wrocławiu.

 

Pałac Sowietów w Moskwie (niepowstały wieżowiec, który stał się podwalinami pod powstałe wieżowce)

W 1922 roku, na pierwszym zjeździe Rad (Rady Najwyższej ZSRR), narodził się megalomański pomysł o postawieniu w Moskwie Pałacu Sowietów (Pałacu Rad), który tak jak to ujął jego pomysłodawca Siergiej Kirow, świadczyłby o tym, że komunizm nadchodzi na dobre i na zawsze. Obiekt, który w duchu neoklasycyzmu oraz rodzącego się socrealizmu zaprojektował Boris Iofan, liczyłby aż 495 metrów wysokości (415 metrów do dachu), co nie tylko w momencie powstania, ale również dziś, klasyfikowałoby go jako najwyższy obiekt w Europie i jeden z najwyższych na Ziemi. W celu wybudowania Pałacu Sowietów, w 1931 roku wysadzono pochodzącą z lat 1839-1883 Cerkiew Zbawiciela (finalnie odbudowaną w latach 1990-2000). Kamień węgielny pod Pałac Rad położono w 1937 roku, ale w 1941 roku, w wyniku niemieckiej inwazji na ziemie rosyjskie, budowę przerwano, a w 1958 roku zburzono to, co do tej pory postawiono. Otóż w 1947 roku Józef Stalin, ujawnił równie megalomański pomysł postawienia w Moskwie kilku mniejszych obiektów, choć też wysokich, zamiast jednego większego, aby na wzór wieżowców amerykańskich świadczących o potędze Ameryki, zaświadczyć nimi o potędze Związku Radzieckiego. Nie skończyło się jednak tylko na Moskwie, bo ruszono na inne miasta Związku Radzieckiego, między innymi na Czelabińsk, Kijów, Rygę, Wilno, a nawet na miasta Bloku Państw Wschodnich, między innymi Pragę, Bukareszt, Warszawę. Powstałe w duchu socrealizmu obiekty głoszące komunistyczną potęgę ochrzczono mianem Sióstr Stalina.

Chociaż zwykło się mówić i pisać o 7 Siostrach Stalina, to ciężko je policzyć. Rzeczywiście, w Moskwie powstało 7 obiektów, mimo że w bliższych planach wspominano o 9 (a w dalszych planach o jeszcze większej liczbie). Finalnie jednak w Moskwie powstał 8 obiekt, choć już w XXI wieku. Obiekty powstały też poza Moskwą, mianowicie 1 w Czelabińsku, 2 w Kijowie, 1 w Rydze, 1 w Wilnie, 1 w Pradze, 1 w Bukareszcie oraz 1 w Warszawie. Kolejne obiekty planowano, choć ich nie zrealizowano, w Moskwie, w Leningradzie, w Kijowie, we Lwowie, w Charkowie, czy we Wrocławiu. Co ciekawe, na kanwie popularności Sióstr Stalina, wyrosło jeszcze dużo innych obiektów (zwłaszcza w Związku Radzieckim) wzorowanych właśnie na nich. W efekcie Siostry Stalina zdominowały panoramy miast Związku Radzieckiego oraz Bloku Państw Wschodnich stając się symbolem komunizmu a zarazem socrealizmu.

 

Siostry Stalina (socrealistyczne wieżowce)	Miasto	Powstanie
Moskiewski Uniwersytet Państwowy (proj.: Lev Rudnev)	Moskwa	1949-1953
Ministerstwo Federacji Rosyjskiej (proj.: Vladimir Gelfreikh, Mikhail Minkus)	Moskwa	1948-1953
Hotel Leningradskaja (proj.: Leonid Mikhailovich Poliakov)	Moskwa	1949-1954
Hotel Ukraina (proj.: Arkady Mordvinov, Vyacheslav Oltarzhevsky)	Moskwa	1953-1957
Dom na Placu Kudryńskim (proj.: Mikhail Posokhin, Ashot Mndoyants)	Moskwa	1948-1954
Dom na Placu Czerwonej Bramy (proj.: Alexey Dushkin)	Moskwa	1947-1953
Dom na Wybrzeżu Kotielniczeskim (proj.: Dmitry Chechulin, Andrey Rostkovsky)	Moskwa	1938-1940, 1948-1952
Budynek Administracyjny w Zariadje (proj.: Dmitry Chechulin)	Moskwa	niepowstały
Pałac Tryumfu (proj.: Andrey Trofimov, Victor Shteller)	Moskwa	2001-2005
Uralski Uniwersytet Państwowy (proj.: S. V. Istomin, Yevgeny Alexandrov)	Czelabińsk	1954-1960, 2001-2004
Dom na Ulicy Chreszczatyk (proj.: Anatoly Dobrovolsky)	Kijów	1953-1954
Hotel Ukraina (proj.: Anatoly Dobrovolsky)	Kijów	1955-1961
Dom Naukowców (proj.: Giovanni Rippa-Angioletti)	Wilno	1950-1951
Akademia Nauk (proj.: Osvalds Tīlmanis, Wajdelotis Apsitis, Kārlis Plūksne)	Ryga	1952-1958
Hotel Drużba (proj.: František Jeřábek)	Praga	1952-1956
Dom Wolnej Prasy (proj.: Hoira Maicu)	Bukareszt	1952-1957
Pałac Kultury i Nauki (proj.: Lev Rudnev)	Warszawa	1952-1955
Pałac Kultury i Nauki we Wrocławiu (proj.: Tadeusz Teodorowicz-Teodorowski)	Wrocław	niepowstały

 

Moskiewski Uniwersytet Państwowy w Moskwie

Gmach Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego powstał w latach 1949-1953. Wzniesiono go w Moskwie, w ZSRR (obecnie w Rosji). Obiekt liczący 182 metry wysokości (240 metrów z iglicą) zaprojektował w duchu socrealizmu Lev Rudnev.

 

Ministerstwo Federacji Rosyjskiej w Moskwie

Gmach Ministerstwa Federacji Rosyjskiej powstał w latach 1948-1953. Wzniesiono go w Moskwie, w ZSRR (obecnie w Rosji). Obiekt liczący 172 metry wysokości (228 metrów z iglicą) zaprojektowali w duchu socrealizmu Vladimir Gelfreikh i Mikhail Minkus.

 

Hotel Leningradskaja w Moskwie

Hotel Leningradskaja powstał w latach 1949-1954. Wzniesiono go Moskwie, w ZSRR (obecnie w Rosji). Obiekt liczący 136 metrów wysokości zaprojektował w duchu socrealizmu Leonid Mikhailovich Poliakov.

 

Hotel Ukraina w Moskwie

Hotel Ukraina powstał w latach 1953-1959. Wzniesiono go w Moskwie, w ZSRR (obecnie w Rosji). Obiekt liczący 123 metry wysokości (206 metrów z iglicą) zaprojektowali w duchu socrealizmu Arkady Mordvinov i Vyacheslav Oltarzhevsky.

 

Dom na Placu Kudryńskim w Moskwie

Dom na Placu Kudryńskim powstał w latach 1948-1954. Wzniesiono go w Moskwie, w ZSRR (obecnie w Rosji). Obiekt liczący 160 metrów wysokości zaprojektowali w duchu socrealizmu Mikhail Posokhin i Ashot Mndoyants.

 

Dom na Placu Czerwonej Bramy w Moskwie

Dom na Placu Czerwonej Bramy powstał w latach 1947-1953.  Wzniesiono go w Moskwie, w ZSRR (obecnie w Rosji). Obiekt liczący 138 metrów wysokości zaprojektował w duchu socrealizmu Alexey Dushkin.

 

Dom na Wybrzeżu Kotielniczeskim w Moskwie

Dom na Wybrzeżu Kotielniczeskim powstał w latach 1938-1940 oraz 1948-1952. Wzniesiono go w Moskwie, w ZSRR (obecnie w Rosji). Obiekt liczący 176 metrów wysokości zaprojektowali w duchu socrealizmu Dmitry Chechulin i Andrey Rostkovsky.

 

Budynek Administracyjny w Zariadje w Moskwie

Pomysł powstania Budynku Administracyjnego w Zariadje pojawił się w  1947 roku, ale budowę tego najbardziej okazałego wieżowca anulowano w 1954 roku po śmierci Stalina uznając wieżowce za ekscesy architektoniczne. Wzniesionoby go w Moskwie, w ZSRR (obecnie w Rosji). W zamierzeniu obiekt liczący ponad 200 metrów wysokości (275 metrów z iglicą) zaprojektował w duchu socrealizmu Dmitry Chechulin.

 

Pałac Tryumfu w Moskwie

Pałac Tryumfu powstał w latach 2001-2005, choć pierwotnie, tak jak resztę Sióstr Stalina, zamierzano go postawić już w latach 50-tych XX stulecia. Wzniesiono go w Moskwie, w Rosji. Obiekt liczący 216 metrów wysokości (264 metry z iglicą) zaprojektowali na nowo w duchu socrealizmu Andrey Trofimov, Victor Shteller, Elena Treshchilina, Olga Markova.

 

Uralski Uniwersytet Państwowy w Czelabińsku

Gmach Uralskiego Uniwersytetu Państwowego powstający na wzór gmachu Moskiewskiego Uniwersytetu Państwowego powstał w latach 1954-1960 (7 pięter) oraz w latach 2001-2004 (pozostałe piętra i latarenka z iglicą). Wzniesiono go w Czelabińsku, w Rosji.  Obiekt liczący kiedyś 28 metrów wysokości, a teraz 76 metrów wysokości (86 metrów z iglicą), zaprojektowali S. V. Istomin i Yevgeny Alexandrov.

 

Dom na Ulicy Chreszczatyk w Kijowie

Dom na Ulicy Chreszczatyk powstał w latach 1953-1954. Wzniesiono go w Kijowie, w ZSRR (obecnie w Ukrainie). Obiekt liczący 73 metry wysokości (88 metrów z iglicą) zaprojektował w duchu socrealizmu Anatoly Dobrovolsky.

 

Hotel Ukraina w Kijowie

Hotel Ukraina (początkowo Hotel Moskwa) powstał w latach 1955-1961. Wzniesiono go w Kijowie, w ZSRR (obecnie w Ukrainie). Obiekt liczący 66 metrów wysokości (brak iglicy) zaprojektował w duchu socrealizmu Anatoly Dobrovolsky.

 

Dom Naukowców w Wilnie

Dom Naukowców powstał w latach 1950-1951. Wzniesiono go w Wilnie, w ZSRR (obecnie w Litwie). Obiekt zaprojektował w duchu socrealizmu Giovanni Rippa-Angioletti.

 

Akademia Nauk w Rydze

Akademia Nauk powstała w latach 1952-1958. Wzniesiono ją w Rydze, w ZSRR (obecnie w Łotwie). Obiekt zaprojektowali w duchu socrealizmu Osvalds Tīlmanis, Wajdelotis Apsitis i Kārlis Plūksne.

 

Hotel Drużba w Pradze

Hotel Drużba powstał w latach 1952-1956. Wzniesiono go w Pradze, w Czechach. Obiekt liczący 67 metrów wysokości (88 metrów z iglicą) zaprojektował w duchu socrealizmu František Jeřábek.

 

Dom Wolnej Prasy w Bukareszcie

Dom Wolnej Prasy powstał w latach 1952-1957. Wzniesiono go w Bukareszcie, w Rumunii. Obiekt liczący 92 metry wysokości (104 metry z iglicą) zaprojektował w duchu socrealizmu Hoira Maicu.

 

Pałac Kultury i Nauki w Warszawie

Pałac Kultury i Nauki powstał w latach 1952-1955. Wzniesiono go w Warszawie, w Polsce. Obiekt liczący 188 metrów wysokości (237 metrów z iglicą) zaprojektował w duchu socrealizmu Lev Rudnev.

 

Pałac Kultury i Nauki we Wrocławiu

Pomysł powstania Pałacu Kultury i Nauki pojawił się w 1952 roku. Wzniesionoby go we Wrocławiu, w Polsce. Obiekt zaprojektował w duchu socrealizmu Tadeusz Teodorowicz-Teodorowski.

 

Wrocławski Manhattan za Pałac Kultury i Nauki we Wrocławiu

Pałac Kultury i Nauki we Wrocławiu, którego wzniesienie zakładał projekt zagospodarowania przestrzennego z 1952 roku, legł w gruzach zanim złożono kamień węgielny. Otóż umarł Józef Stalin i wraz z nim umarła wizja stawiania socrealistycznych wieżowców, do tej pory uznawanych za symbol komunistycznej potęgi, a od tej pory uznawanych za ekscesy architektoniczne. Zamiast Pałacu Kultury i Nauki z towarzyszącym mu Placem Defilad, przy Moście Grunwaldzkim we Wrocławiu wyrósł Manhattan. To zaprojektowane przez Jadwigę Grabowską-Hawrylak osiedle złożone z sześciu budynków i esplanady. Planowano śródziemnomorski klimat w postaci obiektów z białego betonu wykończonych cegłą i drewnem, a do tego porośniętych pnącą się roślinnością. Zrealizowano komunistyczny klimat w postaci obiektów ze zwykłego betonu i z wystającymi gdzieniegdzie żelaznymi prętami. Wyrosłe w latach 1970-1973 na 54 metry wysokości wysokościowce okazały się dla totalnie zrujnowanego w 1945 roku Wrocławia ze wszech miar nowoczesne, przez co nazwano je Wrocławskim Mahattanem.

 

Pałac Kultury i Nauki we Wrocławiu Siostrą Stalina

Pałac Kultury i Nauki we Wrocławiu stałby się nie tylko kolejną Siostrą Stalina. Pałac Kultury i Nauki we Wrocławiu stałby się też dobitnym pokazaniem dominacji sił radzieckich w Europie. Otóż w przeciwieństwie do innych Sióstr Stalina wznoszonych albo na terenach Rosji, albo na terenach należących kiedykolwiek do Rosji, wrocławska Siostra Stalina zostałaby wzniesiona na terenie do Rosji nigdy nie należącym, za to należącym na przestrzeni wieków do Polski, Czech oraz Niemiec.